Al zeven jaar discussiëren deskundigen over het brandveiliger maken van de Willem Alexandertunnel en nog drie andere tunnels in Nederland. Op een vraag van Rijkswaterstaat heeft de gemeente nu uitgesproken wat volgens haar de eisen moeten zijn. De mening van de gemeente telt want Rijkswaterstaat heeft een vergunning nodig van de gemeente voor de tunnel.

Deskundigen van de universiteiten van Delft en Gent hebben al eerder in opdracht van Rijkswaterstaat onderzocht hoe een tunnel beter bestand kan worden gemaakt tegen zware branden. Aanleiding is de ontdekking dat beton dat in de vier tunnels is gebruikt minder vuurbestendig is dan gedacht. Vermoedelijk heeft dat te maken met de samenstelling van het beton, die veranderde om het beton minder milieubelastend te maken.

Bij testen is gebleken dat van dit beton tijdens brand sneller stukken afspatten. Deze stukken vliegen door de tunnel en zijn gevaarlijk voor personen die moeten vluchten en voor hulpverleners. Dit gevaar is in de Willem Alexandertunnel groter dan in de andere tunnels. Bovendien is in de Maastrichtse tunnel alleen op het plafond en de bovenste meter van de wanden brandwerend materiaal aangebracht.

Minder brandbestendig
Naast dit afspatten van betonschilfers kan door een brand de hele tunnel instorten op de plek van de brand. De deskundigen melden dat in Maastricht de bovenste tunnel 27 minuten bestand is tegen een zware brand. Voor de onderste tunnel is dat 49 minuten. Dat is aanmerkelijk minder dan de wettelijke eis van 60 minuten. Zou er een zeer grote brand ontstaan met vervolgens een instorting dan is vluchten uit de tunnels vervolgens alleen mogelijk voor wie dichter bij het eind van een tunnel is. Voor de bovenste tunnel is dat 850 meter en voor de onderste buis 1.950 meter. De tunnel is 2.300 meter lang. Deze berekening is gebaseerd op de zwaarst mogelijke brand en een tunnel vol auto’s.

Repareren na brand
Het college van burgemeester en wethouders heeft nu op verzoek van Rijkswaterstaat gezegd dat de tunnels liefst 120 minuten lang stand moeten houden. Als dat niet haalbaar is, moet het minstens 60 minuten zijn (wettelijke eis is zoals gezegd 60 minuten).

Dat botst niet met de opvattingen van Rijkswaterstaat. Want daar is men niet alleen bezorgd over de veiligheid van de gebruikers en de hulpverleners. De 60 minuten-eis is voldoende voor de veiligheid van mensen maar Rijkswaterstaat wil dat tunnels zo sterk zijn dat de constructie na een zware brand kan worden gerepareerd. Dat betekent een eis van 120 minuten.

Tankauto en file
Professoren van de universiteiten van Gent en Delft en een adviesbureau hebben in opdracht van Rijkswaterstaat de situatie onderzocht. Wat is de zwaarste brand die zich kan voordoen met de meest ongunstige situatie in de tunnel: dan brandt een tankauto met 45.000 liter benzine terwijl de tunnel vol staat met een file. Die inschatting is vier keer zwaarder dan de ergste brand ooit in een tunnel in Nederland (Velsertunnel, 1978). Met de uitkomsten is berekend welke maatregelen mogelijk zijn. Die variëren van het plaatsen van hittewerende platen (duur, veel hinder door sluiting tunnels) tot een dosering van de auto’s met verkeerslichten zoals bekend van bijvoorbeeld de Gotthard-tunnel.

Extreme scenario’s
De onderzoekers hebben in 2020 in een rapport duidelijk uitgesproken dat de Willem Alexandertunnel veilig kan worden gebruikt. Totdat extra maatregelen zijn genomen gelden afspraken met de hulpdiensten om bij brand veilig te kunnen werken. Ook is met de gemeente afgesproken dat het misschien nodig kan zijn om de Groene Loper boven de tunnel te ontruimen. De discussie tussen de deskundigen onderling gaat vooral over de keuze voor de meest extreme scenario’s in de drang om risico’s en schade tot het uiterste te beperken.